TS. Lèng Thị Lan - Văn hóa trong phát triển nông thôn hiện nay - Tóm tắt Semina T10-2021

1.Đặt vấn đề

          Vào đầu thập niên thứ nhất của thế kỷ XXI, trên thế giới đã thống nhất nhìn nhận rằng phát triển bền vững không chỉ là phát triển ba trụ cột kinh tế, xã hội và môi trường, mà còn cần sự phát triển bền vững về văn hóa với tư cách là trụ cột thứ tư.

         Theo quan điểm phát triển nông thôn hiện đại, bốn cột trụ kinh tế, văn hóa - xã hội, môi trường và thể chế là động lực của phát triển nông thôn.

         Hồ Chí Minh đã đưa văn hóa vào chiến lược phát triển đất nước, Người cho rằng: "Phải làm cho văn hóa thấm sâu vào tâm lý dân tộc, văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi". Kế thừa tư tưởng của Hồ Chí Minh, Đảng và Nhà nước ta trong quá trình lãnh đạo xây dựng và phát triển đất nước luôn quan tâm và có những quyết sách đúng đắn để phát triển văn hóa. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá VIII) về "Xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc"; Kết luận Hội nghị lần thứ 10 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá IX) về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khoá VIII) những năm sắp tới; Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng và gần đây nhất là Nghị quyết Trung ương IX (Khóa XI) về xây dựng phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. ĐH lần thứ XIII cũng chỉ rõ, định hướng phát triển con người và xây dựng nền văn hóa: Phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Tăng đầu tư cho phát triển sự nghiệp văn hóa.

           Ở nước ta, mặc dù từ lâu, Đảng ta đã rất chú trọng đến đường lối phát triển nền văn hóa dân tộc, coi phát triển văn hóa vừa là mục tiêu, vừa là động lực của cách mạng. Tuy nhiên, Đại hội XII của Đảng một lần nữa vạch rõ: Chúng ta vẫn “chưa nhận thức đầy đủ và xử lý tốt quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hóa, xây dựng con người, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo vệ tài nguyên và môi trường”. Trong khuôn khổ bài viết, chúng tôi đề cập tới vấn đề văn hóa trong phát triển nông thôn hiện nay với những vấn đề sau:

2.Nội dung

Thứ nhất, phát triển văn hóa ở nông thôn là quan tâm đến phát triển văn hóa từ gốc, là tạo ra những giá trị mới của nông thôn, một nông thôn hiện đại với những giá trị mới ở các mặt: kinh tế, văn hóa, nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật và các quy định về văn hóa của người dân ở nông thôn;

Xây dựng, củng cố và phát triển hệ thống thiết chế văn hóa,

Nâng cao chất lượng phong trào xây dựng gia đình văn hóa và thực hiện các tiêu chí phát triển văn hóa nông thôn mới tạo nền tảng vững chắc để xây dựng nông thôn mới;

Xây dựng con người, gia đình, cộng đồng và môi trường văn hóa nông thôn lành mạnh, giàu bản sắc văn hóa dân tộc.

            Thứ hai, phát triển nông thôn phải bảo đảm nguyên tắc của phát triển bền vững và lấy con người làm trung tâm.

            Nguyên tắc lấy con người làm trung tâm đòi hỏi có nhận thức đúng đắn về vai trò chủ thể của cộng đồng cư dân nông thôn trong tiến trình phát triển. Cụ thể hóa Văn kiện Đại hội XII, trong Quyết định số 1600/QĐ-TTg, của Thủ tướng Chính phủ, ngày 16-8-2016 về Phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016 - 2020 đã chỉ rõ mục tiêu tổng quát của Chương trình trong giai đoạn hiện nay là: “Xây dựng nông thôn mới để nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân; có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội phù hợp; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn phát triển nông nghiệp với công nghiệp, dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với đô thị; xã hội nông thôn dân chủ, bình đẳng, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; môi trường sinh thái được bảo vệ; quốc phòng và an ninh, trật tự được giữ vững”.

Như vậy có thể nói, bốn cột trụ trong phát triển nông thôn hiện đại được thể hiện rõ nét trong mục tiêu chương trình nông thôn mới mà Đảng và Nhà nước ta đã chỉ ra. Trong đó nổi bật là quan điểm bảo đảm nguyên tắc của phát triển bền vững lấy con người làm trung tâm khi mục tiêu tối thượng là “nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân”.

Thứ ba, phát huy các giá trị văn hóa trong xây dựng nông thôn mới

Ở khía cạnh phát triển nông thôn, cần quan tâm đến di sản văn hóa trên cơ sở thừa kế, bảo tồn là một thách thức rất lớn của phát triển nông thôn, khi đô thị hóa ngày càng mở rộng và đã có quá nhiều sự thay đổi so với thời kỳ trước đổi mới. Những giá trị truyền thống đang dần mất đi, thay thế vào đó là những giá trị mới của yếu tố thị trường hàng hóa, yếu tố giá trị vật chất thực tiễn và thực dụng đã rõ rệt hơn.

Để thực hiện tốt nhiệm vụ trọng tâm đối với vấn đề văn hóa trong phát triển nông thôn, cần đưa ra một số giải pháp sau:

Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp tổ chức thực hiện quản lý Nhà nước; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cho phát triển văn hóa nông thôn.

Thường xuyên đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về văn hóa và phát triển văn hóa nông thôn.

Huy động nguồn lực phát triển văn hóa nông thôn nhằm bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, sáng tạo các giá trị văn hóa mới.

Xây dựng cộng đồng nông thôn và môi trường văn hóa nông thôn lành mạnh, phong phú, giàu bản sắc văn hóa dân tộc. gắn với phong trào "Toàn đân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa".

Thực hiện có hiệu quả công tác thi đua khen thưởng, xây dựng, nhân rộng mô hình điểm, các điển hình tiên tiến.

3. Kết luận

Trong bối cảnh hiện nay khi xây dựng nông thôn mới là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, việc phát triển văn hóa nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới vừa là mục tiêu, yêu cầu của phát triển bền vững, vừa là nhiệm vụ cấp bách, chủ trương có tầm chiến lược đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Như vậy, có thể nói nếu không coi trọng yếu tố phát triển văn hóa sẽ không thể có phát triển nông thôn bền vững./.

                                         ----------------------------------------