Bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 là sự kiện chính trị quan trọng diễn ra trong thời điểm Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng vừa kết thúc; toàn Đảng, toàn dân ta tiếp tục thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Hiến pháp năm 2013 và các luật về tổ chức bộ máy Nhà nước.
Nguyên tắc bầu cử:
Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp được tiến hành theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín.
Nguyên tắc phổ thông: Phổ thông là nguyên tác nhằm bảo đảm tính dân chủ, công khai và sự tham gia rộng rãi của các tần lớp nhân dân trong bầu cử. Bảo đảm để mọi công dân không phân biệt dân tộc, nam nữ, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo, trình độ văn hóa, nghề nghiệp, thời hạn cư trú, đủ 18 tuổi trở lên (tính từ 23/5/2003 trở về trước) đều có quyền tham gia bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp.
Nguyên tắc bình đẳng: Nguyên tắc này được thể hiện trong các quy định của pháp luật về quyền bầu cử và ứng cử của công dân: Mỗi công dân chỉ được ghi tên vào một danh sách cử tri ở một nơi cư trú; Mỗi người chỉ được ghi tên ứng cử ở một đơn vị bầu cử; Mỗi cử tri chỉ được bỏ một phiếu bầu cử đại biểu Quốc hội và một phiếu bầu đại biểu Hội đồng nhân dân ở mỗi cấp cấp. Giá trị phiếu bầu của mỗi cử tri như nhau không có sự phân biệt.
Nguyên tắc bầu cử trực tiếp: Bầu cử trực tiếp là việc cử tri trực tiếp đi bầu cử, tự bỏ lá phiếu của mình vào hòm phiếu để lựa chọn người đủ tín nhiệm vào cơ quan quyền lực Nhà nước.
Nguyên tắc bỏ phiếu kín: Theo nguyên tắc này, cử tri bầu ai, không bầu ai đều được bảo đảm bí mật. Khi cử tri viết phiếu bầu không ai được đến gần, kể cả cán bộ, nhân viên các tổ phụ trách bầu cử; không ai được biết và can thiệp vào việc viết phiếu bầu của cử tri. Cử tri viết phiếu trong buồng kín và bỏ vào hòm phiếu.
Tuổi bầu cử: Tính đến ngày bầu cử được công bố, công dân nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đủ 18 tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ 21 tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc Hội và Hội đồng nhân dân các cấp theo quy định.
Nguyên tắc bỏ phiếu: Mỗi cử tri có quyền bỏ một phiếu bầu đại biểu Quốc hội và bỏ một phiếu bầu đại biểu HĐND tương ứng với mỗi cấp HĐND.
Cử tri phải tự mình đi bầu cử, khi bầu cử phải xuất trình thẻ cử tri. không được nhờ người khác bầu cử thay, trừ trường hợp sau:
Cử tri không thể tự viết được phiếu bầu thì nhờ người khác viết hộ, nhưng phải tự mình bỏ phiếu; người viết hộ phải bảo đảm bí mật phiếu bầu của cử tri. Trường hợp cử tri vì khuyết tật không tự bỏ phiếu được thì nhờ người khác bỏ phiếu vào hòm phiếu.
Trong trường hợp cử tri ốm đau, già yếu, khuyết tật không thể đến phòng bỏ phiếu được thì Tổ bầu cử mang hòm phiếu phụ và phiếu bầu đến chỗ ở, chỗ điều trị của cử tri để cử tri nhận phiếu bầu và thực hiện việc bầu cử.
Khi cử tri viết phiếu bầu, không ai được xem, kể cả thành viên Tổ bầu cử.
Nếu viết hỏng, cử tri có quyền đổi phiếu bầu khác.
Khi cử tri bỏ phiếu xong, Tổ bầu cử có trách nhiệm đóng dấu “Đã bỏ phiếu” vào thẻ cử tri.
Mọi người phải tuân theo nội quy phòng bỏ phiếu.
Thời gian bầu cử và bỏ phiếu:
Ngày chủ nhật 23 tháng 5 năm 2021 là ngày Bầu cử Quốc hội và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 – 2026. Việc bỏ phiếu bắt đầu từ 7 giờ sáng đến 19 giờ tối cùng ngày.
Tùy tình hình địa phương tổ bầu cử có thể quyết định cho bắt đầu việc bỏ phiếu sớm hơn nhưng không được trước 5 giờ sáng hoặc kết thúc muộn hơn nhưng không được quá 21 giờ cùng ngày.
Bầu cử đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 – 2026 là ngày hội của toàn dân. Mỗi cử tri hãy phát huy quyền và nghĩa vụ của công dân, lựa chọn bầu ra những người tiêu biểu, xứng đáng đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của mình trong cơ quan quyền lực nhà nước ở Trung ương và địa phương, đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân.
